Odpowiedź Lamy Ole:

Jeśli pomaga ci to uniknąć gniewu, to każde uczucie zastępcze jest do przyjęcia – w końcu ono też odejdzie.

Traktuj gniew jak truciznę – po prostu musisz rozbić go na mniej niebezpieczne składniki, a później te rozbić na jeszcze mniejsze. Na koniec rozrzucasz to na ziemi jako nawóz.

Prawie każda metoda jest dozwolona dla uniknięcia gniewu. Polecam też myślenie: “Ja z nim przebywam tylko przez dziesięć minut, ale on jest sam ze sobą przez dwadzieścia cztery godziny na dobę, przez siedem dni w tygodniu”. To też jest lekko aroganckie, ponieważ wywyższamy się w ten sposób, lecz jeśli powstrzyma cię to przed wybuchem gniewu, to jest to jednocześnie pożyteczne. 

Na końcu po prostu przyglądamy się komuś i myślimy: “Dlaczego on tak postępuje?”. Nie złościmy się już i nie wiemy nawet, gdzie ten gniew zniknął.

Odpowiedź Lamy Ole:

Jeżeli nie masz gniewu w sobie, to nie poczujesz go z zewnątrz! Mówię wam, to kwestia pierścienia i haka. Gdy nie ma pierścienia, o który hak gniewu może się zaczepić, to rzekomego przeciwnika będziemy widzieć bardziej jako dziwne zwierzę w zoo, robiące salta. Wtedy gniew nie może się pojawić; myślimy po prostu: “Dziwne, dlaczego on się tak śmiesznie zachowuje?”.

Dzięki medytacji i pozbyciu się gniewu jesteśmy jak kaczka: wszystko, co zostaje na nas wylane, spływa na boki i nie stajemy się mokrzy. Na to jesteśmy nastawieni.

Można pokryć cały zewnętrzny świat skórą, żeby wygodnie spacerować boso. To byłoby miłe, ale wymagałoby dużo pracy. Można też zamiast tego założyć buty. Efekt jest ten sam. 

Odpowiedź Lamy Ole:

Jeśli skończymy z nastawieniem “albo-albo”, czy też “ja-ty” – jeśli przestaniemy żywić obawy i oczekiwania – to wcale nie oznacza, że nagle zmienimy się w wesołe warzywa, które siedzą razem, wpatrują się we własne pępki i co godzinę powtarzają “OM”.

Dopiero wtedy, gdy pozbędziemy się przeszkadzających emocji, staniemy się naprawdę efektywni. Poza tym, co myślimy, czego chcemy i co sobie wyobrażamy, znajdują się absolutna radość, moc i miłość – pełna energia naszego umysłu. Wszystko już tam jest i dopiero wtedy, gdy nie blokują już tego potencjału żadne przeszkadzające emocje, może się on wyrażać w pełni. 

Nie oznacza to wcale, że stajemy się bierni i pozwalamy wszystkim na wszystko. Chodzi o to, że dopiero po uwolnieniu się od przeszkadzających uczuć będziemy naprawdę skuteczni. Będziemy jak “szalony słoń”, jak to określił Milarepa – bez oczekiwań i obaw będziemy robić dokładnie to, co jest pożyteczne i konieczne. 

Kiedy przestawimy się z myślenia “albo – albo” na płynne “i to, i tamto” możemy pracować z energiami i kierować je tam, gdzie chcemy. Więc zamiast powstrzymywać tygrysa, przywiązujemy mu pług do ogona. Kierujemy nim, a on orze cały kawałek ziemi, który chcemy obsiać. 

Sam widzę wszystko, co nieprzyjemne, jako oczyszczenie, a wszystko, co przyjemne jako błogosławieństwo. Zdaję sobie sprawę z tego, co jest przyczyną problemów istot, z nieosobistą motywacją wkraczam w różne sytuacje i sprawiam, że rzeczy wydarzają się tak, jak chcę. Każdy z was też będzie mógł działać w ten sposób, gdy tylko pozbędziecie się obaw i oczekiwań. Mamy wtedy nagle o wiele więcej siły niż przedtem. Jesteśmy bardziej efektywni i pewni tego, co robimy. Gdy wiemy, że dzięki wolności od ego robimy to, co właściwe, mamy o wiele więcej siły i wytrwałości.  

W sztukach walki mówi się, że należy strzec się gniewu cierpliwego człowieka, ponieważ on wie, co robi. Nie traci energii na pięciominutowe dramaty – działa w sposób skoncentrowany i tak, jak chce. Upewniajcie się zawsze, że wasze działanie wynika z czystej postawy; w przeciwnym razie stracicie twarz i nikt nie będzie was traktował poważnie. 

Mając buddyjskie nastawienie nie staniemy się nigdy mięczakami. To jednak często jest rozumiane błędnie. Kraj buddyjski zazwyczaj łatwo jest najechać i zniszczyć. Gdy atakuje je wróg, to takie państwo zazwyczaj nie broni się dość skutecznie. To odnosi się do krajów, które w większości zarządzane są przez mnichów. Kiedy więcej osób praktycznych – ludzi świeckich i joginów – miało tam wpływ na bieg wydarzeń, społeczeństwa te potrafiły skuteczniej się bronić.

Jeśli myślimy: “Każdy ma naturę Buddy; wszyscy są w porządku i nie musimy się bronić”, to wtedy sąsiad, który jest może tylko drobnym złoczyńcą, rośnie w siłę, ponieważ ma na to szansę, ponieważ nikt nie pokazał mu, gdzie są granice, żeby nauczył się zachowywać właściwie.

Powinniśmy być silni i umieć ochraniać siebie i innych!

Odpowiedź Lamy Ole:

Pomyśl o tym, że wszyscy ludzie – nawet ci, którzy cię złoszczą – będą kiedyś starzy, chorzy i w końcu umrą. Wtedy twój gniew zamieni się we współczucie.

Spójrz na swojego oponenta w taki sposób: urodził się, to go bolało, płakał, był mały i bezbronny. Przez całe dalsze życie miał wiele marzeń, z których niektóre się spełniły, ale inne nie. Teraz wciąż pragnie wielu rzeczy, których nie może mieć, stara się uniknąć problemów, które mimo to nieustannie przychodzą i stale musi zabiegać o wszystko, co jednak posiada. Być może chce uniknąć również ciebie, ale ty i tak stajesz na jego drodze. 

Jeśli przyjrzymy się temu dokładnie, to zauważymy, że nasz przeciwnik jest w kiepskim położeniu i ma problemy. Możemy wówczas nabrać więcej współczucia i zobaczyć, że człowiek ten potrzebuje raczej wsparcia, niż kolejnej kłótni. Wówczas można w ostatniej chwili zrobić unik, żeby uderzył w ścianę i czegoś się z tego nauczył, albo bezpośrednio go powstrzymać w nieprzyjemny dla niego sposób. Jeżeli jednak reagujemy tak zdecydowanie, to nigdy nie powinien to być skutek gniewu! Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że gdy szkodzenie innym wejdzie komuś w krew, stanie się to nawykiem, który trudno będzie tej osobie usunąć z umysłu. Dlatego lepiej jest powstrzymywać kogoś takiego już teraz. 

Możecie radzić sobie z ludźmi jak chcecie, jeżeli zasadniczo pragniecie im pomóc w osiągnięciu wyzwolenia. Można być czarującym i uprzejmym, jeżeli to akurat najlepiej działa, albo surowym, jeśli to właśnie przynosi najlepszy skutek. Ważne jest tylko, żeby w tym pierwszym przypadku nie stawać się sentymentalnym, a w tym drugim nie działać pod wpływem gniewu. Sprawdzajcie się!

Na pierwszym miejscu utrzymujcie w umyśle wyzwalający buddyjski pogląd. Kiedy zaczniecie już wyraźniej widzieć, jak ludzie żyją, czego chcą, jak wiele tak naprawdę mają problemów, to wasza niechęć będzie słabła, a coraz silniejsze będzie życzenie, żeby byli szczęśliwi. 

Gniew jest czymś automatycznym. Natomiast nienawiść była gromadzona w magazynie przez jakiś czas.

Gniew pojawia się, gdy na coś reagujemy, a nienawiść wyłania się ze wspomnień, wypełnionych nieprzyjemnymi doświadczeniami. Nienawiść ma głębokie korzenie i może szeroko się rozprzestrzeniać. Gniew jest reakcją bardziej krótkoterminową, po której szybko zapominamy o całej sytuacji.

Ciekawa jest też rola geografii w przejawianiu się obu tych emocji – im dalej na południe Europy, tym łatwiej ludzie wybuchają tam gniewem, ale też szybciej się go pozbywają. W północnej Europie gniew pojawia się wolniej, ale też pozostaje na dłuższy czas.

Odpowiedź Lamy Ole:

Najlepszym antidotum na gniew jest być na niego przygotowanym – praca z umysłem, zanim się pojawi. Zanim wyskoczysz przez okno, dobrze jest założyć spadochron.

Jeżeli nagle uderzy w nas fala gniewu, najlepiej jest wyobrazić sobie lamę nad głową i wtedy, niczym woda wylana z wiadra, jego błogosławieństwo spływa na nas z góry i sami stajemy się lamą. To jest najszybsza metoda.

W różnych fazach medytacji uczymy się obserwować, jak uczucia się pojawiają, próbują nas pochwycić i następnie znów się rozpuszczają. Gdy już wystarczająco wiele razy zaobserwujemy to w medytacji i nauczymy się nie reagować na emocje, będziemy mieli do nich większy dystans również w codziennych sytuacjach. To dla nas wielka korzyść. 

Odpowiedź Lamy Ole:

Jeśli to rodzaj gniewu, który stopniowo narasta i czujesz go fizycznie, to idź przekopać ogródek. Jeżeli masz gwałtowny temperament, to pomyśl: „Teraz będę jak pień drzewa”. Lub po prostu wyobrażaj sobie Karmapę nad głową, pozwól mu opaść na poziom twojego serca i niech tam promienieje.

Jeśli możesz wytworzyć tyle przestrzeni w umyśle, by rozpoznać emocje, zanim się pojawią, to będziesz w stanie z nimi pracować. Kiedy nie jesteś już celem dla wszystkich i wszystkiego, możesz zobaczyć świat w sposób ponadosobisty. 

Zobaczysz wtedy, że wszystkie istoty chcą być szczęśliwe i pragną uniknąć cierpienia, nie rozumieją tylko, co tak naprawdę się im przydarza. Zwykle też nie potrafią nic poradzić na to, co im się przytrafia. Każdemu zależy na osiągnięciu szczęścia i każdy chce uniknąć cierpienia. Lecz ludzie są tak pomieszani, że prawie zawsze łapią się za pokrzywy zamiast za kwiaty. Wierzą, że mogą skorzystać na czyjejś krzywdzie, a to jest niemożliwe. Prędzej czy później trudności, które spowodowali, do nich powrócą. Wszystko jest przyczyną i skutkiem. Jeśli więc masz związek z trudnymi ludźmi, pomyśl: „Musiałem im wcześniej zaszkodzić. Teraz upuszczę tę piłkę na ziemię, bo jeśli znów w nich rzucę, oni po raz kolejny trafią mnie nią w następnym życiu. Zamiast tego cisnę ją więc w kąt i więcej jej nie podniosę. Wtedy nie będę im już nic winien. Pa, pa, powodzenia!”. Takie myślenie byłoby mądre.

Najgłupszą rzeczą, jaką można zrobić, jest traktowanie swoich osobistych wyobrażeń poważnie – kiedy myślimy, że są one prawdziwe i z tego powodu kurczowo się ich trzymamy.

Odpowiedź Lamy Ole:

Gniew to chęć zranienia innych. Rozczarowanie oznacza zawód, że nasze wspaniałe możliwości nie mogły zostać wykorzystane. Jeśli na przykład ominie nas wspaniała okazja lub naszym przyjaciołom nie powodzi się zbyt dobrze, doznajemy głębokiego uczucia zawodu. Jeśli stracone okazje mają na nas silny wpływ, musimy uważać, żeby to uczucie nie przerodziło się w gniew.

Odpowiedź Lamy Ole:

Gniew jest największym wrogiem naszego rozwoju. Jeśli jesteśmy gniewni, niszczymy wszystko: radość, dobre uczucia – wszystko.

Gniew to tak naprawdę oznaka słabości. Przynajmniej tak widzimy to w Skandynawii, skąd pochodzę. Jeśli się złościsz, już odniosłeś porażkę, bo nie potrafiłeś poradzić sobie z daną sytuacją.

Nie znaczy to jednak, że nie należy działać z mocą. Zdecydowane działanie jest ważne, nie można jednak być przy tym gniewnym. Możemy robić bardzo wiele różnych rzeczy, gdy naszą motywacją jest sprawianie jak najmniejszejszego cierpienia. W taki sposób można nawet zostać żołnierzem, będąc buddystą. Sam podjąłbym drastyczne kroki, gdyby w mojej obecności ktoś chciał zaszkodzić komuś innemu. Jednak zrobiłbym to bez złości. Chodzi w tym przypadku przede wszystkim o uczucie towarzyszące naszemu działaniu. Lekarz, który nie zoperuje pacjenta dlatego, że operacja byłaby bolesna, nie będzie dobrym lekarzem.